Exit Poll : કેવી રીતે કરવામાં આવે છે એક્ઝિટ પોલ ? જો આ નિયમો તોડવામાં આવશે તો શું થાય છે સજા?

Exit Poll : લોકસભા ચૂંટણીના સાતમા તબક્કા માટે 1 જૂને મતદાન થશે. આ પછી, બધાની નજર પરિણામો પર રહેશે. જો કે આ પહેલા 1 જૂનની સાંજે એક્ઝિટ પોલ આવવાનું શરૂ થઈ જશે. આ મતદાન દ્વારા દરેક પક્ષને કેટલી બેઠકો મળવાની ધારણા છે તેનો અંદાજ લગાવવામાં આવશે. દેશની વિવિધ એજન્સીઓ પોત-પોતાના આંકડા જાહેર કરશે.

મતદાનના આંકડા કેટલા સાચા છે તે ચૂંટણીના પરિણામો જાહેર થયા બાદ સ્પષ્ટ થશે. નિયમ કહે છે કે મતદાનના છેલ્લા તબક્કાની સમાપ્તિની 30 મિનિટ પછી જ એક્ઝિટ પોલ જાહેર કરી શકાય છે.ચાલો જાણીએ કે એક્ઝિટ પોલ શું છે, તે કેવી રીતે હાથ ધરવામાં આવે છે, તેના નિયમો શું કહે છે, તેને તોડવા પર કેટલી સજા થશે, એક્ઝિટ પોલથી ઓપિનિયન પોલ કેટલો અલગ છે?

એક્ઝિટ પોલ શું છે, એજન્સીઓ તેનું મેનેજમેન્ટ કેવી રીતે કરે છે?

એક્ઝિટ પોલ એ એક પ્રકારનો ચૂંટણી સર્વે છે, જે મતદારોના પ્રતિભાવોના આધારે તૈયાર કરવામાં આવે છે. મતદાનના દિવસે ન્યૂઝ ચેનલોના પ્રતિનિધિઓ અને એક્ઝિટ પોલનું સંચાલન કરતી એજન્સીઓ મતદાન મથકો પર હાજર હોય છે. આ પ્રતિનિધિઓ તેમને પ્રશ્નો અને જવાબો પૂછે છે. તેમના જવાબોનું પૃથ્થકરણ કરવામાં આવે છે અને મતદારોનો ઝોક ક્યાં છે તેનો અંદાજ લગાવવામાં આવે છે. આ સર્વેક્ષણમાં માત્ર મતદારોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે, જેથી અંદાજો શક્ય તેટલા ગણતરીના પરિણામોની નજીક રહે છે.

કાયદો શું કહે છે?

એક્ઝિટ પોલ ક્યારે જાહેર થશે અને ક્યારે નહીં તે અંગે કાયદો અને માર્ગદર્શિકા છે. રિપ્રેઝન્ટેશન ઑફ ધ પીપલ્સ એક્ટ 1951 કહે છે કે જ્યાં સુધી મતદાનના તમામ તબક્કાઓ પૂરા ન થાય ત્યાં સુધી એક્ઝિટ પોલ બહાર પાડી શકાય નહીં.

ચૂંટણી પંચે 1998માં પહેલીવાર આ અંગે માર્ગદર્શિકા જાહેર કરી હતી. જો કે આ પછી પણ અલગ-અલગ સમયે એક્ઝિટ પોલ અને ઓપિનિયન પોલ સંબંધિત માર્ગદર્શિકા જાહેર કરવામાં આવી છે.

નિયમ કહે છે કે જો કોઈ ન્યૂઝ ચેનલ અથવા સર્વે એજન્સી આ નિયમનું પાલન નહીં કરે તો ઉલ્લંઘન માટે 2 વર્ષની જેલ અથવા દંડ અથવા બંને થઈ શકે છે.

એક્ઝિટ પોલના પરિણામો કેટલા સાચા રહ્યા છે?

એક્ઝિટ પોલ ચૂંટણી પરિણામોની ઝલક આપે છે. જો કે આ સચોટ હશે કે નહીં તે પરિણામો પહેલા સ્પષ્ટ કરી શકાય નહીં. ઘણી વખત આ આગાહીઓ સચોટ સાબિત થઈ છે, પરંતુ ઘણી વખત તે પરિણામોથી વિપરીત પણ છે. જો કે આ બનવાની શક્યતા ઓછી રહે છે.

વિશ્વમાં એક્ઝિટ પોલિંગ નેધરલેન્ડમાં શરૂ થયું હતું. 15 ફેબ્રુઆરી 1967ના રોજ નેધરલેન્ડના સમાજશાસ્ત્રી અને ભૂતપૂર્વ રાજકારણી માર્સેલ વોન ડેમે એક્ઝિટ પોલનો પાયો નાખ્યો હતો. અહીં યોજાયેલી ચૂંટણીના પરિણામો અંગે માર્સેલ વોન ડેમનું મૂલ્યાંકન એકદમ સચોટ નીકળ્યું હતું.

વર્ષ 1996માં એક્ઝિટ પોલની ઔપચારિક શરૂઆત થઈ

ભારતમાં વર્ષ 1996માં એક્ઝિટ પોલની ઔપચારિક શરૂઆત થઈ હતી. સેન્ટર ફોર ધ સ્ટડી ઓફ ડેવલપિંગ સોસાયટીઝ (CSDS) દ્વારા આ કરવામાં આવ્યું હતું. ત્યારબાદ પત્રકાર નલિની સિંહે દૂરદર્શન માટે એક્ઝિટ પોલ કરાવ્યો હતો. આ માટેનો ડેટા CSDS દ્વારા એકત્રિત કરવામાં આવ્યો હતો. મતદાનમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે, ભાજપ લોકસભાની ચૂંટણી જીતશે અને એવું જ થયું.

ઓપિનિયન પોલથી એક્ઝિટ પોલ કેટલો અલગ છે?

સામાન્ય રીતે લોકો એક્ઝિટ પોલ અને ઓપિનિયન પોલને એક જ માને છે, પરંતુ બંનેમાં તફાવત છે. ઓપિનિયન પોલ પણ એક પ્રકારનો ચૂંટણી સર્વે છે, પરંતુ તે ચૂંટણી પહેલા જાહેર કરવામાં આવે છે. તેના સર્વેમાં તમામ લોકોને સામેલ કરવામાં આવ્યા છે, તે જરૂરી નથી કે તેઓ મતદાર છે કે નહીં.

ઓપિનિયન પોલમાં લોકોને અલગ-અલગ મુદ્દાઓ પર વિસ્તાર મુજબના પ્રશ્નો પૂછવામાં આવે છે અને તેનું વિશ્લેષણ કર્યા બાદ એક સર્વે બહાર પાડવામાં આવે છે. જ્યારે એક્ઝિટ પોલ મતદાનના દિવસે થાય છે અને મતદાનના છેલ્લા તબક્કાની 30 મિનિટ પછી જાહેર કરવામાં આવે છે. આમાં માત્ર મતદારોનો સમાવેશ થાય છે.